Η εισήγηση του Νίκου Φωτόπουλου στο 6ο FORUM ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ, που διεξήχθη στην Αθήνα από τις 21 έως τις 23 Οκτωβρίου, έχει ως εξής:
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Αγαπητοί Συναγωνιστές
Πριν παρουσιάσω τη δική μας πρόταση για το ποια πρέπει να είναι η απάντηση των συνδικάτων στην ενεργειακή κρίση θέλω πρώτα να σταθώ στην ανάδειξη όλων των αιτιών για την δημιουργία της ενεργειακής κρίσης.
Το τονίζω αυτό γιατί εάν δεν δούμε όλες τις αιτίες τότε οι προτάσεις μας κινδυνεύουν να είναι λαθεμένες.
Ξεκινώ λοιπόν απ΄αυτό,
Την ανίχνευση όλων των αιτιών της ενεργειακής κρίσης.
Το κάνω γιατί εάν ρωτήσεις την κυβέρνηση ή συντηρητικούς συνδικαλιστές μόνο μια αιτία θα αναδείξουν. Τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Βεβαίως και αυτός ο λόγος έχει συντελέσει καθοριστικά,
όμως δεν είναι ο μοναδικός.
Η ενεργειακή κρίση, (όσον αφορά την μία όψη του νομίσματος σχετικά με τις υψηλές τιμές (η άλλη όψη είναι η έλλειψη ενέργειας)
είχε ξεκινήσει πολύ πριν τον πόλεμο και έχει να κάνει με τις τεράστιες στρεβλώσεις που υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις αγορές ενέργειας και
ιδιαιτέρως στην Ελλάδα
αλλά βεβαίως και με την αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου που είχε ξεκινήσει αρκετά πριν την έναρξη του πολέμου.
Αύξηση για την οποία εάν θέλουμε να δούμε όλη την εικόνα εκτός από τη Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν είναι άμοιρες ευθυνών.
ΑΙΤΙΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
Επιτρέψτε μου λοιπόν να εξηγήσω στο που οφείλετε η τεράστια αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, η οποία ξανατονίζω ξεκίνησε πολύ πριν τον πόλεμο.
Μια πρώτη αιτία είναι η απόφαση της Ε.Ε. για πλήρη αποανθρακοποίηση έως το 2050 γεγονός που καθιστά το Φ.Α. ως το μεταβατικό καύσιμο.
Αυτό είχε ως συνέπεια την αύξηση της ζήτησής του που σε συνδυασμό και με μια σειρά άλλα γεγονότα είχε ως αποτέλεσμα την εκτόξευση της τιμής του στα ύψη.
Ποια είναι τα άλλα γεγονότα:
- Η τεράστια ζήτηση LNG από τις αγορές της Ασίας (Κίνα – Ινδία) που επίσης
εγκαταλείπουν το κάρβουνο, γεγονός που δημιούργησε συνθήκες έλλειψης των ζητούμενων ποσοτήτων από την Ε.Ε.
- Ο βαρύς χειμώνας του 2019 – 2020 που είχε σαν αποτέλεσμα να καταναλωθούν μεγάλες ποσότητες Φ.Α. και αντίστοιχα να μειωθούν τα αποθέματα των χωρών της Ε.Ε.
- Η απόφαση της Ρωσίας να μειώσει τις εξαγωγές αερίου προς την Ε.Ε. προκειμένου να πιέσει για την έναρξη λειτουργίας του αγωγού Nord Stream
Εδώ θέλω να σταθώ λίγο.
Ο αγωγός αυτός κατασκευάστηκε από τη Ρωσία προκειμένου να παρακάμψει τη διεύλευση μέσα από την Ουκρανία.
Ο συγκεκριμένος αγωγός αντιμετωπίστηκε εχθρικά από τις ΗΠΑ γιατί δεν ήθελε να εξαρτηθεί ενεργειακά η Ε.Ε. από τη Ρωσία.
Σε αυτή τη λογική και κάτω από τις πιέσεις των ΗΠΑ
η Γερμανία αρκετά πριν την έναρξη του πολέμου
άρχισε να βάζει προσκόμματα όσον αφορά το καθεστώς λειτουργίας του ζητώντας από τους Ρώσους (με το επιχείρημα της εναρμόνισης της λειτουργίας του με το ευρωπαϊκό πλαίσιο)
να δοθεί η δυνατότητα πρόσβασης σε τρίτους για το 50% της δυναμικότητάς του.
Αυτό οι Ρώσοι δεν το δέχονταν και ως αποτέλεσμα είχε προκειμένου να πιέσουν για την έναρξη λειτουργίας του να μειώσουν τις ποσότητες προς την Ε.Ε.
Συνεπώς επαναλαμβάνω ότι εκτός από τους Ρώσους για τα όσα συμβαίνουν σήμερα και οι ΗΠΑ δεν είναι άμοιρες ευθυνών.
ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ
Πάω τώρα στην άλλη αιτία που ανέφερα ως υπεύθυνη για την ενεργειακή κρίση και που είναι οι τεράστιες στρεβλώσεις στην χονδρεμπορική αγορά.
Στο λεγόμενο TARGETMODEL. Το χρηματιστήριο ενέργειας.
Για να είμαι αντικειμενικός τέτοιες στρεβλώσεις παρατηρούνται σχεδόν σε όλες τις χώρες.
Στην Ελλάδα, όμως περισσότερο από οπουδήποτε αλλού και αυτό εξηγεί γιατί εδώ έχουμε την μεγαλύτερη αύξηση της Ο.Τ.Σ. από κάθε άλλη χώρα.
Βεβαίως όταν ρωτάς την κυβέρνηση γιατί συμβαίνει αυτό
αποφεύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι να απαντήσει γιατί έχει να κάνει με τις δικές της τεράστιες ευθύνες.
Μια από αυτές είναι ότι έχουμε περιορισμένο μίγμα καυσίμου και περιορισμένο αριθμό διασυνδέσεων.
Οι χώρες του Βορρά διαθέτουν ένα πλούσιο μείγμα καυσίμου
από πυρηνικά, μεγάλα υδροηλεκτρικά, υπεράκτια αιολικά και
φυσικά άνθρακα τα οποία εκμεταλλεύονται μέσω των πολλών διασυνδέσεων.
Η υπερεπάρκεια ισχύος και οι πολλές διασυνδέσεις έχουν ενισχύσει τον ανταγωνισμό μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών,
με αποτέλεσμα στις Βόρειες Χώρες η χρηματιστηριακή τιμή να επηρεάζει σε ποσοστό μόλις 20% τις τιμές του ρεύματος για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Αντίθετα στην Ελλάδα έχουμε ανεπάρκεια ισχύος και περιορισμένες διασυνδέσεις με αποτέλεσμα όλη
η ενέργεια να περνάει μέσω του χρηματιστηρίου και οι καταναλωτές να είναι 100% εκτεθειμένοι στις υψηλές τιμές.
Όμως πέρα απ΄αυτό τον λόγο οι ευθύνες της κυβέρνησης επίσης εδράζονται:
1ον) Στο ότι προκειμένου να εξυπηρετήσει τα ιδιωτικά συμφέροντα έχει αφήσει την χονδρεμπορική αγορά εντελώς ανεξέλεγκτη
και έτσι μια σειρά συγκεκριμένοι κύριοι (έχοντας κάνει καρτέλ) κάνουν πάρτυ σε βάρος των καταναλωτών.
Και
2ον) Στο ότι και πάλι προκειμένου να εξυπηρετήσει ιδιωτικά συμφέροντα,
Χωρίς καμιά μελέτη,
χωρίς να λάβει υπ΄όψιν της, τους κινδύνους με τους οποίους
πιθανότατα να βρισκόμαστε αντιμέτωποι, όπως τώρα,
(δηλαδή ότι οι μεγαλύτερες ποσότητες Φ.Α., που καταναλώνουμε προέρχονται από χώρες με ασταθείς γεωπολιτικές εξελίξεις)
έπαιξε στα ζάρια την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας
αποφασίζοντας το 2019 να κλείσει βίαια ως το τέλος του 2023 όλες τις λιγνιτικές μονάδες!!
Σε αυτά τα πλαίσια (με αυτό το σκεπτικό) το 2020 και 2021 έκλεισε μια σειρά λιγνιτικές μονάδες με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν μείνει μόνο 7 συνολικής ονομαστικής ισχύος 2000 MW,
ενώ το ΕΣΕΚ του ΣΥΡΙΖΑ προέβλεπε όχι μόνο σήμερα,
το 2025 να έχουμε 11 μονάδες συνολικής ισχύος 3.485 MW και
ακόμα και το 2030, 7 μονάδες συνολικής ισχύος 2.735 MW!
Ένα ΕΣΕΚ που οφείλω να τονίσω είχε πάρει την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να αλλάξει
γιατί όχι απλά κινούνταν
μέσα στα πλαίσια επίτευξης του Ευρωπαϊκού στόχου για μείωση των εκπομπών CO2 στην ηλεκτροπαραγωγή και τη βιομηχανία κατά 43% ως το 2030 αλλά πολύ παραπάνω!
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ
Συντρόφισσες – φοι
Αγαπητοί συναγωνιστές
Μετά την παρουσίαση και των υπόλοιπων βασικών αιτιών δημιουργίας της ενεργειακής κρίσης θέλω τώρα να σταθώ στην πρότασή μας για την αντιμετώπισή της αλλά και την έξοδο από αυτή.
ΔΥΟ ΣΤΟΧΕΥΣΕΙΣ
Κατά την άποψή μας η πρόταση των συνδικάτων πρέπει να έχει δύο στοχεύσεις.
ΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Η πρώτη στόχευση, η μακροπρόθεσμη, πρέπει να αφορά την κρατικοποίηση των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας.
Μόνο κατά αυτό τον τρόπο δεν θα δημιουργούνται ΚΑΡΤΕΛ και
μόνο κατά αυτό τον τρόπο η ενέργεια (όπως πρέπει και επιβάλλεται)
θα αντιμετωπίζεται ως αγαθό και όχι ως ένα οποιοδήποτε προϊόν
που θα μπορεί να έχει πρόσβαση και ο πιο φτωχός συνάνθρωπός μας.
ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ
Όμως μέχρι να ωριμάσουν οι συνθήκες για την επίτευξη αυτού του στόχου (που σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να εργαζόμαστε νύχτα μέρα)
στη βάση των συμπερασμάτων για τα όσα συμβαίνουν τον τομέα της ενέργειας σε βάρος του κόσμου της εργασίας των ανέργων της νέας γενιάς των απόμαχων της δουλειάς έχουμε χρέος να κάνουμε και
ενδιάμεσες προτάσεις για το σήμερα,
γιατί το σήμερα είναι οδυνηρό για εκατομμύρια συνανθρώπους μας και δεν μπορεί να περιμένει.
Δεν μπορεί να περιμένει γιατί στην Ελλάδα για παράδειγμα σύμφωνα με έρευνα του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ οι εργαζόμενοι χρειάζεται να δώσουν μέχρι και
54 μεροκάματα ακκαθάριστου κατώτατου μισθού ή
36 μεροκάματα του μέσου όρου των καθαρών αποδοχών όλων των εργαζομένων για να έχουν ρεύμα στο σπίτι τους!
Οι άμεσες αυτές προτάσεις κατά την άποψή μας πρέπει να είναι οι ακόλουθες:
1) Αποσύνδεση της χονδρεμπορικής τιμής του ρεύματος από την χρηματιστηριακή τιμή του φυσικού αερίου.
2) Δραστική παρέμβαση στη στρεβλή και προβληματική λειτουργία των χρηματιστηρίων ενέργειας με ανώτατα όρια τιμών και την προώθηση υποχρεωτικού ποσοστού σταθερών συμβολαίων στη χονδρεμπορική αγορά.
3) Θέσπιση ανώτατου συντελεστή κέρδους που δεν θα ξεπερνά το 5%
4) Καθορισμό – επιβολή ανωτάτου ορίου τιμής της λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας.
5) Διατίμηση στη λιανική του φυσικού αερίου.
6) Μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα (πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης, βενζίνη, φυσικό αέριο) με δημιουργία χαμηλότερου συντελεστή για όλη την Ε.Ε.
7) Προστασία από τις αποκοπές ρεύματος κάθε άνεργου κάθε χαμηλά αμειβόμενου εργαζόμενου κάθε ευάλωτου καταναλωτή
Και τέλος
8) Αξιοποίηση για όσο χρειαστεί των εθνικών πόρων κάθε χώρας συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων.
Εδώ θέλω να κάνω μια διευκρίνιση.
Το όσο χρειαστεί δεν τερματίζεται μόνο με την λήξη των προβλημάτων προμήθειας και τιμής του φυσικού αερίου.
Το όσο χρειαστεί τερματίζεται με την αντιμετώπιση των αδυναμιών των ΑΠΕ που μια από αυτές είναι ότι
η παραγωγή από ΑΠΕ εξακολουθεί να είναι ένα στοχαστικό φαινόμενο.
Μέχρι αυτό να λυθεί ή αντιμετωπισθεί σε τέτοιο βαθμό που να μην βάζει σε κίνδυνο την ομαλή και απρόσκοπτη τροφοδότηση 24 ώρες το 24ωρο των καταναλωτών η μετάβαση θα πρέπει να είναι πολύ καλά σχεδιασμένη.
Για να μην κατηγορηθούμε ως πολέμιοι των ΑΠΕ επιτρέψτε μας να κάνουμε σαφές ότι είμαστε υπέρ του λιγνίτη γιατί είμαστε φανατικά υπέρ των ΑΠΕ.
Το τονίζουμε αυτό γιατί για εμάς δεν υπάρχει δίλημμα λιγνίτης ή ΑΠΕ…
Σαφέστατα πρώτα απ’ όλα ΑΠΕ αλλά και λιγνίτης και Φ.Α. και ξαναλέω σαφέστατα και με προτεραιότητα ΑΠΕ.
Το ερώτημα είναι ένα:
Πώς πάμε εκεί χωρίς να σβήσει η χώρα και χωρίς να έχουμε διακοπές ρεύματος στις ώρες της αιχμής.
` Η απόφαση να πάμε στις ΑΠΕ ιδιαίτερα τώρα που η παραγόμενη KWh είναι πολύ χαμηλότερη είναι απολύτως σωστή.
Αυτό που είναι εγκληματικό είναι η ταχύτητα απολιγνιτοποίησης.
Δεν κλείνεις όλες τις λιγνιτικές μονάδες ΕΔΩ και ΤΩΡΑ χωρίς να έχεις λάβει υπ΄όψιν σου την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού και την ομαλή και απρόσκοπτη τροφοδότηση των καταναλωτών και βέβαια
και το τι θα γίνουν οι περιοχές στις οποίες εξορύσσεται και μετατρέπεται σε ενέργεια ο λιγνίτης.
Το ΕΣΕΚ της ΝΔ που ήδη το τροποποίησε (κάτι που δείχνει την προχειρότητα με την οποία φτιάχθηκε)
και που μην ξεχνάμε τι ντροπή, τι ειρωνεία καταρτίστηκε μετά την εξαγγελία του Πρωθυπουργού για το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων ως το 2023 και της Πτολεμαϊδας ως το 2028,
δεν έχει λάβει υπ΄όψιν του,
Ούτε την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού
Ούτε την ομαλή και απρόσκοπτη τροφοδότηση των καταναλωτών.
Απόδειξη ότι έτσι ήταν η άρον άρον επαναλειτουργία της μονάδας Μεγαλόπολη 3 πέρσι το καλοκαίρι και
τώρα η παράταση λειτουργίας όλων των υπαρχουσών μονάδων.
Κλείνοντας οφείλω να πω ότι τα συνδικάτα έχουμε χρέος να μην επιτρέψουμε στις κυβερνήσεις της Ε.Ε. να παίξουν στα ζάρια την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού των καταναλωτων αλλά και το δικαίωμα του κάθε συνανθρώπου μας για ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση στο αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας σε προσιτες τιμες