Δεν είναι πια μαζί μας, αναφέρει η Ανακοίνωση της ΟΙΕΛΕ:
Είναι φτωχές οι λέξεις για να περιγράψουν την οδύνη όλων μας στην ΟΙΕΛΕ και στο ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ για τον χαμό του Νίκου Παΐζη μετά από πολύμηνη, γενναία και αξιοπρεπή μάχη. Είναι μια από τις ελάχιστες φορές που ο όρος «αναντικατάστατος» για αυτούς που φεύγουν αποκτά πραγματικό νόημα. Το κενό που αφήνει στην Ομοσπονδία και, κυρίως, στο ΚΑΝΕΠ, του οποίου ήταν επικεφαλής ερευνών και επιστημονικός σύμβουλος, είναι τεράστιο. Μεγαλύτερο όμως είναι το κενό όσων τον γνώρισαν και τον αγάπησαν για την μεγάλη του καρδιά, για την ανθρωπιά του, την ευγένεια, τη θέρμη και τον αγνό ενθουσιασμό για την εκπαίδευση και για τα νιάτα της πατρίδας μας. Αγάπησαν τον δάσκαλο, τον οραματιστή, τον γνήσιο δημοκράτη, τον σύντροφο, τον φίλο. Τον γίγαντα με την ψυχή μικρού παιδιού που δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε ότι δεν θα βρίσκεται πλέον στο πλευρό μας. Τον διανοούμενο αλλά και τον ρωμαλέο αθλητή του πόλο που διέπρεψε με τις εθνικές ομάδες και με τον αγαπημένο του Εθνικό Πειραιώς.
Ο Νίκος αναμφίβολα θα περάσει στην ιστορία της ελληνικής Παιδείας. Παθιασμένος και ακούραστος μαθηματικός στα Εκπαιδευτήρια Πετράκη-Βαλσαμίδη στον Πειραιά, ήταν αγαπητός από όλους, μαθητές, γονείς και συναδέλφους. Ανήκε στους κορυφαίους συνδικαλιστές των τελευταίων δεκαετιών στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης και υπηρέτησε την ΟΙΕΛΕ από τη θέση του Αντιπροέδρου και του Υπευθύνου Εκπαιδευτικών θεμάτων. Μαζί με τον αείμνηστο Μιχάλη Κουρουτό και τον Κωστή Παπαντωνόπουλο συνέγραψαν μεγάλο τμήμα των θέσεων της ΟΙΕΛΕ για την εκπαίδευση, πολλές εκ των οποίων είναι συγκλονιστικά επίκαιρες. Διετέλεσε, επίσης, σύμβουλος του Υπουργού Παιδείας Δημήτρη Φατούρου, συμβάλλοντας στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού του εκπαιδευτικού συστήματος.
Ακόμη πιο σπουδαία όμως ήταν η ερευνητική του προσφορά στο χώρο της εκπαίδευσης. Ξεκίνησε την ερευνητική του πορεία από το Πανεπιστήμιο Πατρών δίπλα στον Καθηγητή-Παιδαγωγό Αλέξανδρο Κοσμόπουλο. Ήταν θεμελιωτής του Προγράμματος «Μελίνα» που έφερε για πρώτη φορά και σε ισότιμη βάση τη συνεργασία των Υπουργείων Πολιτισμού και Παιδείας και συντέλεσε στη γνωριμία των μαθητών όχι μόνο με την πολιτιστική μας κληρονομιά αλλά και με όλα είδη του σύγχρονου πολιτισμού. Ένα πρόγραμμα καινοτόμο και πρωτοποριακό που δεν εμφανίσθηκε στους μαθητές σαν κάποιο σχολικό μάθημα αλλά παρουσιάστηκε με πειραματικές διδασκαλίες και με τη συνεργασία των μουσειο-παιδαγωγών και των καλλιτεχνών σαν ένα παραμύθι. Στα χρόνια που εργάστηκε ως Υπεύθυνος Ερευνών και Επιστημονικός Σύμβουλος του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ εκπόνησε το γιγαντιαίο έργο της αποτύπωσης του εκπαιδευτικού συστήματος σε όλες του τις πτυχές από την προσχολική αγωγή έως και την Δια Βίου Μάθηση. Οι Ετήσιες Εκθέσεις που αποτελούσαν σήμα κατατεθέν του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής, ήταν δικά του «παιδιά» και τα αναλυτικά τους στοιχεία χρησιμοποιούνταν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ως πηγή για την ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα από τις ευρωπαϊκές αρχές, από τον ΟΟΣΑ, από δεκάδες Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, από χιλιάδες κοινωνικούς επιστήμονες, ερευνητές και αναλυτές του χώρου της εκπαίδευσης, από πολιτικά κόμματα, συνδικάτα, δημοσιογράφους, φοιτητές και απλούς πολίτες. Ο πλούτος ερευνητικών στοιχείων και συμπερασμάτων που ο Νίκος κατέθεσε μέσα από την σκληρή εργασία του αποτελεί μια σπουδαία ερευνητική παρακαταθήκη.
Η μεγάλη αγωνία του Νίκου Παΐζη ήταν οι εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες. Θεωρούσε ότι μέσα από την Παιδεία, μέσα από ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, οι ανισότητες αυτές θα μπορούσαν να λειανθούν. Και για το λόγο αυτό προσπαθούσε μέσα από τη δουλειά του να βελτιωθεί το σύστημα αυτό προς όφελος χιλιάδων νέων ανθρώπων. Για τον Νίκο οι αριθμοί δεν ήταν ψυχροί, αλλά αποκάλυπταν την τραγική πραγματικότητα μιας χώρας που σπαράζεται από την φτωχή ποιότητα εκπαίδευσης, κυρίως για τα τέκνα των μη προνομιούχων. Θλιβόταν βαθιά για τα υψηλά ποσοστά σχολικής διαρροής και για τις χαμηλές επιδόσεις των παιδιών σε φτωχές και σε αγροτικές περιοχές, οργιζόταν για το ογκούμενο φαινόμενο των NEETs, των νέων έξω από την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απασχόληση. Ήταν ίσως ο μόνος που μέσα σε λίγες γραμμές είχε την θαυμαστή ικανότητα να περιγράψει την αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος:
«Το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει τη δική του λογική, που δεν θα τη βρει κανείς αποτυπωμένη σε νόμους, αποφάσεις ή εγκυκλίους. Βασικά, είναι αντιπαιδαγωγικό και ορισμένες φορές παράλογο. Στοχεύει στο να λαμβάνουν οι μαθητές τον μέγιστο δυνατό όγκο πληροφοριών, στη μικρότερη δυνατή ηλικία, και το χειρότερο, απευθύνεται κατεξοχήν σε όποιον τελικά τα καταφέρει. Γι’ αυτό άλλωστε τροφοδοτεί την παραπαιδεία και τροφοδοτείται από αυτή. (…)
Το σχολείο δεν μπορεί να εκφράσει τις προσδοκίες της κοινωνίας. Τα νοικοκυριά δίνουν πολλά χρήματα για την εκπαίδευση, ωστόσο οι επιλογές για τη μετέπειτα σταδιοδρομία των παιδιών, τόσο ως προς την επιλογή σχολής στα ΑΕΙ, όσο και στο εργασιακό μέλλον, είναι όλο και πιο περιορισμένες. Αν δει κανείς το εκπαιδευτικό σύστημα με κάποια “συμπάθεια” θα το χαρακτηρίσει τουλάχιστον φοβικό. Δεν είναι τυχαίο ότι δεν υπάρχει καλλιτέχνης που να έχει βγει πρώτος εύκολα στην εγκύκλια ακαδημαϊκή του γνώση. Δεν αποδέχεται το σύστημα ούτε την ιδιαιτερότητα ούτε τη μοναδικότητα των προσώπων, κυρίως φοβάται την όποια εκπαιδευτική καινοτομία. Για να αλλάξει θα πρέπει να έρθει αντιμέτωπο με κάτι πολύ περισσότερο από ένα σχολικό εγχειρίδιο και μια διδακτέα ύλη ανά μάθημα. Το σύστημα είναι “κολλημένο” στο ίδιο μοτίβο, σε ένα στατικό πρότυπο. Όποια κυβέρνηση και να έρθει, όποιος υπουργός, δεν μπορεί να του μεταβάλλει τον προσανατολισμό του. Φαίνεται στατικό, αλλά δεν είναι, το κινεί η ίδια η παθογένειά του. Κι αν πάει κανείς να στοχεύσει τη ρίζα του προβλήματος, τότε θα έρθει αντιμέτωπος με τον κουρνιαχτό της παθογένειας.»
Κοινωνικοί επιστήμονες, στατιστικολόγοι, ερευνητές υπάρχουν σε αφθονία. Άνθρωποι όμως που παντρεύουν την επιστημονική γνώση με το ήθος, τη δημοκρατικότητα, την βαθιά πολιτική συνείδηση και την ιδεολογική συγκρότηση, με την αγάπη για την εκπαίδευση και για τα παιδιά, με την αφοσίωση και το όραμα, σπανίζουν. Ο Νίκος ήταν κάτι παραπάνω από όλα αυτά. Άφησε βαθιά το ίχνος του στην εκπαίδευση, στην έρευνα, στο οργανωμένο κίνημα της εργασίας. Η λέξη «ευχαριστώ» είναι ελάχιστη για να περιγράψει τα αισθήματα ευγνωμοσύνης που πλημμυρίζουν όσους τον αγαπήσαμε, τον γνωρίσαμε και τον θαυμάσαμε για το έργο και την προσφορά του.
Νικόλα, αγαπημένε μας, ξεκουράσου. Η μνήμη σου θα είναι ζωντανή μέσα μας και θα μας καθοδηγεί στη δύσκολη προσπάθεια για μια καλύτερη Παιδεία, για μια πιο δίκαιη κοινωνία, για να έχουν οι νέες και οι νέοι μας ελπίδα για το αύριο.
(Λεπτομέρειες για την κηδεία του Νίκου Παΐζη θα δημοσιευτούν στην παρούσα ανακοίνωση που θα ανανεώνεται).