Διονύσης Τεμπονέρας*
Οι ανακοινώσεις του αρμόδιου υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κ. Τσακλόγλου, πριν από μερικές ημέρες, στο πλαίσιο διαδικτυακής συζήτησης, έδωσαν το περίγραμμα των ρυθμίσεων του επικείμενου νομοσχεδίου για το νέο ασφαλιστικό, που αναμένεται να έρθει προς συζήτηση στη Βουλή περί τα τέλη του έτους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προτάσεις του υφυπουργού για τη χρηματοδότηση του νέου συστήματος και κυρίως για τον τρόπο κάλυψης του κόστους μετάβασης από το αναδιανεμητικό στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα.
Σήμερα οι εν ενεργεία εργαζόμενοι με τις εισφορές τους καλύπτουν τις συντάξεις των υφιστάμενων συνταξιούχων, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών. Αν με το νέο σύστημα του ατομικού «κουμπαρά» οι εισφορές των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας αποταμιεύονται σε ατομικές μερίδες, δημιουργείται ένα κενό στην υποστήριξη των παλιών συνταξιούχων και έτσι προκύπτει το λεγόμενο «κόστος μετάβασης», που ενδέχεται να αγγίξει και τα 55 δισ. ευρώ μέχρι το 2070.
Η πρόταση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας είναι το κόστος αυτό να καλυφθεί από τρεις πηγές:
- α. από το λεγόμενο «μέρισμα της ανάπτυξης», ήτοι την αύξηση των διαθέσιμων πόρων, που θα προκύψει από την αύξηση των επενδύσεων, του ρυθμού ανάπτυξης και του ποσοστού απασχόλησης
- β. τον ήδη σχηματισμένο «κουμπαρά» αλληλεγγύης των γενεών – ΑΚΑΓΕ αλλά και
- γ. από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ας τα δούμε όμως ένα ένα με τη σειρά:
- Αρχικά, δεν χρειάζονται σύνθετες οικονομικές γνώσεις για να αντιληφθεί κανείς ότι η ανάπτυξη δεν διατάσσεται. Αλήθεια, τι θα συμβεί με τις εισφορές των εργαζομένων αν το οικονομικό περιβάλλον δεν είναι ιδανικό; Τι θα συμβεί αν εισέλθουμε σε μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις «επενδύσεις» των ασφαλισμένων; Γνωρίζουν οι αρμόδιοι πόσες απώλειες είχαν τα ασφαλιστικά ταμεία της Σουηδίας και της Δανίας λόγω της πανδημίας και ποιες ήσαν οι επιπτώσεις στα αποθεματικά τους;
- Ο κ. Τσακλόγλου «ποντάρει» στη μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας λόγω της εισροής νέων κεφαλαίων που ανέρχονται, όπως μας λέει, σε εκατοντάδες δισ. ευρώ. Αυτό που δεν μας λέει είναι πώς θα διασφαλίσει ότι τα κεφάλαια θα παραμείνουν εντός της χώρας. Διότι, όπως όλοι γνωρίζουν, το διεθνοποιημένο περιβάλλον των χρηματαγορών και η Ευρωπαϊκή Ενωση στηρίζονται πάνω στην «ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων». Πώς θα εμποδίσει κανείς μια γερμανική ασφαλιστική εταιρεία να επενδύσει τα κεφάλαια που διαχειρίζεται, για παράδειγμα, στη γερμανική βιομηχανία; Ποια θα είναι τα οφέλη της ελληνικής οικονομίας από την προοπτική αυτή;
- Το ΑΚΑΓΕ είναι το αποθεματικό των ασφαλιστικών ταμείων που υπάρχει από το 2008 και περιέχει περίπου 10 δισ. ευρώ. Εχει δε προκύψει από τις εισφορές κυρίως των συνταξιούχων. Ηταν μάλιστα εκείνο που κράτησε όρθιο το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας τα τελευταία χρόνια, καθώς «αιμοδοτούσε» τα Ταμεία με έκτακτη ρευστότητα σε συνθήκες οικονομικής ανισορροπίας. Τον περασμένο Ιούνιο μάλιστα το ΑΚΑΓΕ ήταν εκείνο που χρηματοδότησε τις αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις 250.000 συνταξιούχων. Σκοπός του κεφαλαίου, δηλαδή, είναι η στήριξη του συστήματος, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών, και όχι η υποστήριξη της ιδιωτικοποίησής του.
- Η τελευταία πηγή χρηματοδότησης που πρότεινε ο κ. Τσακλόγλου είναι ο κρατικός προϋπολογισμός, δηλαδή η φορολογία. Ουσιαστικά η κυβέρνηση θα επιβάλει, άμεσα ή έμμεσα, έναν νέο φόρο και μάλιστα στο σύνολο των φορολογουμένων (οι κοινωνικοί πόροι ή φόροι υπέρ τρίτων έχουν καταργηθεί) ώστε να καλυφθεί το κόστος μετάβασης. Η πρόταση για επιβολή επιπλέον εισφοράς στους νέους ασφαλισμένους του κεφαλαιοποιητικού συστήματος δύσκολα θα προχωρήσει, αφού θα «αποθαρρύνει» τους εργαζομένους από το να επιλέξουν το νέο καθεστώς.
Συμπερασματικά, η κυβέρνηση επαναφέρει τον αναγκαστικό νόμο του 1951, όταν οι εισφορές των εργαζομένων στο πρώην ΙΚΑ δαπανήθηκαν «για την υποστήριξη των βιομηχανικών και βιοτεχνικών εκμεταλλεύσεων».
Μόνο που αυτή τη φορά, ελλείψει βιομηχάνων, όλο το «deal» των δισεκατομμυρίων αφορά όχι τους βιομήχανους αλλά λίγες ασφαλιστικές εταιρείες. Συνεπώς δεν πρόκειται για τον κουμπαρά του ασφαλιστικού αλλά για το ασφαλιστικό των κουμπάρων.
*Δικηγόρος-εργατολόγος
efsyn