Η επόμενη μέρα ΝΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ: -Έμπρακτη αναγνώριση της συμβολής των εργαζομένων – Πλαίσιο, κανόνες και όρια στην τηλεργασία
Συναδέλφισσες και συνάδελφοι,
Από σήμερα επιχειρείται η σταδιακή επιστροφή στην προ lockdown «κανονικότητα» και με αυτό τον τρόπο μπαίνουμε σε μια επόμενη, πιο κρίσιμη και σημαντική, φάση αναφορικά με την προστασία και θωράκιση των εργασιακών μας δικαιωμάτων. Κι αν η πανδημία ως τώρα αποκάλυψε με τον πιο εμφατικό τρόπο τις καταστροφικές επιπτώσεις του νεοφιλελεύθερου δόγματος (εμπορευματοποίηση αγαθού της υγείας, ανοχύρωτα εθνικά συστήματα υγείας, διάλυση του κοινωνικού κράτους) παγκόσμια, συγχρόνως ανέδειξε τον αναντικατάστατο ρόλο του κόσμου της εργασίας ως πρωταρχικό συντελεστή οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας. Αρκεί να φανταστούμε ποιες θα ήταν οι υπηρεσίες που θα πρόσφερε η ΕΤΕ αν έλειπε όλο αυτό το πλήθος των συναδέλφων που με αυταπάρνηση βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή αλλά και όσων εργάστηκαν εντατικά εξ’ αποστάσεως στις κρίσιμες, για την απρόσκοπτη λειτουργία της τράπεζας, μονάδες, εκτελώντας το καθήκον τους και με το παραπάνω, τιμώντας την εργασία τους και στηρίζοντας το κοινωνικό σύνολο σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες. Κι αφού αυτή η αυταπάρνηση αποτελεί κοινή διαπίστωση όλης της διοικητικής πυραμίδας της ΕΤΕ, του Διευθύνοντος Συμβούλου προεξάρχοντος, αποτελεί ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ της Διοίκησης να επιβραβεύσει και ΗΘΙΚΑ και ΥΛΙΚΑ όσες και όσους στήριξαν την Τράπεζα σε αυτή την τόσο δύσκολη στιγμή! Ταυτόχρονα, όμως, η νέα καθημερινότητα πλέον, πέρα των όποιων υγειονομικών μέτρων προφύλαξης, θα είναι μια νέα πραγματικότητα στον τρόπο εργασία μας με την προσπάθεια εισαγωγής νέων μορφών εργασίας, όπως αυτός της τηλεργασίας. Ήδη από τις πρώτες ημέρες εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων και με οδηγία που συμπεριλαμβανόταν στην ΠΝΠ της 11/3/2020, η οποία αναφερόταν στη λειτουργία των επιχειρήσεων, μοιράστηκαν από την τράπεζα περισσότεροι από 3.500 φορητοί υπολογιστές (laptops) και 4.500 εργαζόμενοι άρχισαν να εργάζονται από απόσταση. Τις τελευταίες ημέρες ακούμε ότι η επέκταση της θα γίνει και σε συναδέλφους μονάδων του Δικτύου.
Τι οφείλουμε να γνωρίζουμε, όμως, για την τηλεργασία;
Η συγκεκριμένη μορφή εργασίας υπάρχει στην Ευρώπη από τις αρχές του 2000 και ενσωματώθηκε στην Ελληνική νομοθεσία ύστερα από τη συμφωνία – πλαίσιο για την τηλεργασία με σχετικό προσάρτημα της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας 2006-2007 (https://www.kepea.gr/aarticle.php?id=269) καθώς και στο Νόμο 3846/2010, άρθρο 5 (https://www.kodiko.gr/nomologia/document_navigation/55618/nomos-3846-2010)
Σημειώνουμε ότι η επιλογή της τηλεργασίας δεν μπορεί να επιβληθεί μονομερώς από τον εργοδότη, αν δεν την επιθυμεί ο εργαζόμενος, γι αυτό το λόγο έχει οικειοθελή χαρακτήρα, σύμφωνα με την προαναφερόμενη συμφωνία – πλαίσιο, όπως επίσης και της αντίστοιχης Ευρωπαϊκής Συλλογικής Συμφωνίας-Πλαισίου. Επομένως, η σταδιακή επιστροφή στην όποια νέα κανονικότητα οφείλει να μην έρχεται σε αντίθεση με την παραπάνω πρόβλεψη, πόσο μάλλον όταν η προαναφερθείσα ΠΝΠ (άρθρο 4) κάνει λόγο για έκτακτα και προσωρινά μέτρα στην αγορά εργασίας.
Η εφαρμογή της τηλεργασίας στη χώρα μας, ενώ αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας, όπως είναι οι τράπεζες, να συνεχίζουν να λειτουργούν απρόσκοπτα, ακόμη και σε έκτακτες συνθήκες σαν αυτές τις οποίες βιώνουμε, την ίδια στιγμή δημιουργεί σοβαρούς κίνδυνους για τη σωματική και ψυχική υγεία του εργαζόμενου καθώς και για την προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική του ζωή ενώ ταυτόχρονα ενέχει κινδύνους απορρύθμισης και αποδιοργάνωσης του θεσμικού εργασιακού πλαισίου:
➢ Ο κίνδυνος αμφισβήτησης ή και μεταβολής της εργασιακής σχέσης του τηλεργαζόμενου,
όπου η τηλεργασία δύναται να αποτελέσει «δούρειο ίππο» για τημετατροπή της σχέσης εξαρτημένης εργασίας με δικαιώματα σε ανεξάρτητη εργασία (freelancers, εργασία με μπλοκάκι)
➢ Ο κίνδυνος εξάλειψης των χρονικών ορίων του εργάσιμου χρόνου και του χώρου προσφοράς της εργασίας .
Ο εργάσιμος και ελεύθερος χρόνος συχνά συγχέονται εις βάρος του συμβατικά υποχρεωτικού ωραρίου του τηλεργαζόμενου. Παράλληλα, καθίσταται προβληματικός ο διαχωρισμός μεταξύ της επαγγελματικής και ιδιωτικής – οικογενειακής ζωής του, με σαφείς επιπτώσεις στις οικογενειακές σχέσεις του. Επιπλέον, μία σειρά ουσιωδών εργασιακών ζητημάτων (ωράριο – υπερεργασία – υπερωριακή απασχόληση – άδειες όλων των τύπων) είναι πρακτικά αδύνατο να περιέλθουν στον έλεγχο των αρμόδιων εποπτικών αρχών (Σ.ΕΠ.Ε), σε περίπτωση καταστρατήγησής τους, με παρέμβαση και των εκπροσώπων των εργαζομένων. ➢ Η παραμονή του εργαζόμενου σε κατάσταση διαρκούς εργασιακής διαθεσιμότητας (standby). Το δυσδιάκριτο των ορίων μεταξύ εργασιακού και ιδιωτικού βίου, σε βάρος του τελευταίου, και η ουσιαστική παράταση του χρόνου εργασίας, με τον εργαζόμενο να βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα κλήσης, οδηγεί στην ψυχοσωματική εξουθένωσή του (ψηφιακό στρες), με συγκεκριμένα συμπτώματα καταγεγραμμένα στη διεθνή βιβλιογραφία (αδυναμία συγκέντρωσης, υπερένταση, αϋπνία, αίσθημα εξάντλησης ή υπερκόπωσης). Παράλληλα, άδειες ασθένειας, κύησης, αναψυχής, αργίες τίθενται σε αμφισβήτηση, αφού ο τηλεργαζόμενος βρίσκεται πάντα σε ετοιμότητα.
➢ Η μεταφορά μέρους του λειτουργικού κόστους της επιχείρησης στον εργαζόμενο.
Η χρήση των προσωπικών ηλεκτρονικών μέσων (υπολογιστών, εκτυπωτών, αναλώσιμων, κινητών τηλεφώνων κ.ά) και δικτύων του τηλεργαζόμενου (τηλεπικοινωνίες και ενέργειας) καθώς και η δέσμευση τμήματος της κατοικίας του το οποίο μετατρέπεται σε εργασιακό χώρο, χωρίς να είναι απαραίτητο να πληροί τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας ενός επαγγελματικού χώρου π.χ. εργονομικής διευθέτησης εξοπλισμού, καταλληλόλητας φωτισμού κτλ.
➢ Ο κίνδυνος αποξένωσης του τηλεργαζόμενου από το εργασιακό περιβάλλον της επιχείρησης.
Ο τηλεργαζόμενος αδυνατεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στην επιχείρηση. Δεν έχει πρόσβαση στη συνεχή επαγγελματική κατάρτιση, δεν επικοινωνεί με τους υπολοίπους εργαζόμενους, παγιώνεται στην τηλεργασία και αδυνατεί να διεκδικήσει την αναγνώριση της ποιότητας της εργασίας του και της συνεισφοράς του, καθώς και την επαγγελματική του ανέλιξη. Η απομόνωση του τηλεργαζόμενου από το συμβατικό εργασιακό χώρο έχει διαπιστωθεί ότι οδηγεί ακόμη και σε κοινωνική απομόνωση.
➢ Η απομόνωση του τηλεργαζόμενου από τις συλλογικές διεργασίες.
Οι τηλεργαζόμενοι στο πλαίσιο της εργασιακής και κοινωνικής απομόνωσης αδυνατούν προοδευτικά να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν σε δραστηριότητες, οι οποίες συνδέονται με τη συλλογικότητα, την αντιπροσώπευση, την προστασία και περαιτέρω διεύρυνση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων μέσω των Συλλόγων τους.
Συναδέλφισσες και συνάδελφοι,
Όταν πριν από 1 ακριβώς χρόνο, αναφορικά με την κατάρτιση του διεκδικητικού πλαισίου της ΕΣΣΕ 2019-2022, ως ΔΑΣ προτείναμε και τελικά στηρίχτηκε ομόφωνα από το ΣΥΕΤΕ, διεκδικήθηκε και κερδήθηκε ο όρος της σύμβασης που αναφέρεται στην προστασία της οικογενειακής ζωής και στο δικαίωμα της αποσύνδεσης μετά τη λήξη του ωραρίου εργασίας (Επιχ. ΣΣΕ 2019, Άρθρο Β4), σίγουρα δε γνωρίζαμε τίποτα για τον covid – 19 και την μελλοντική ευρύτητα εφαρμογής της τηλεργασίας στο εργασιακό μας πεδίο. Γινόμασταν όμως αποδέκτες παραπόνων για την πίεση που ασκούνταν σε συναδέλφους για εργασία πέραν του ωραρίου, από το σπίτι τους, μέσω της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων καθώς και της τάσης που κέρδιζε όλο και περισσότερο έδαφος σε σχέση με το ότι «η εργασία πηγαίνει ολοένα περισσότερο στον εργαζόμενο, αντί ο εργαζόμενος να πηγαίνει στην εργασία».
Με δεδομένη, λοιπόν, αυτή τη σημαντική πρόβλεψη της ΕΣΣΕ 2019-2022, καλούμε όλες και όλους που εργάζονται εξ’ αποστάσεως να μας κοινοποιούν οποιοδήποτε πρόβλημα
προκύπτει ή οποιαδήποτε καταχρηστική απαίτηση από την πλευρά των προϊσταμένων. Ταυτόχρονα, κρίνουμε ότι τώρα, έχοντας ως βάση διαλόγου το θεσπισμένο δικαίωμα αποσύνδεσης μετά τη λήξη του ωραρίου, ο ΣΥΕΤΕ οφείλει συντεταγμένα και θεσμικά να απαιτήσει ακόμη πιο ευδιάκριτα όρια, κανόνες και πλαίσιο για την τηλεργασία, προς όφελος των εργαζομένων.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το περιβάλλον που δρούμε δεν είναι ευνοϊκό. Με μια Κυβέρνηση που συναγωνίζεται σε αντεργατική νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία τους πιο ακραίους κύκλους του ΣΕΒ και των εργοδοτών, με μια Κυβέρνηση του «βλέποντας και κάνοντας» για την οικονομία, με συνταγές που περιλαμβάνουν την πλήρη διάλυση των εργασιακών δικαιωμάτων και των συλλογικών συμβάσεων, την ακραία ελαστικοποίηση της εργασίας και τη γενίκευση των απολύσεων, ο ρόλος και οι ευθύνες του συνδικαλιστικού κινήματος είναι ακόμα πιο μεγάλες.
Είναι στο χέρι μας και οφείλουμε να παλέψουμε έτσι ώστε η τεχνολογική πρόοδος και όλα τα τεχνολογικά επιτεύγματα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης να αποτελέσουν εργαλεία ουσιαστικής βελτίωσης της θέσης των εργαζομένων, του εισοδήματος και των δικαιωμάτων τους, κι όχι άλλοθι και μοχλό πλήρους απορρύθμισης της εργασίας.
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣ