Aσφαλιστικό ΝΔ: Ανισότητες, μειώσεις συντάξεων, εργασιακή «ευελιξία»

      Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Aσφαλιστικό ΝΔ: Ανισότητες, μειώσεις συντάξεων, εργασιακή «ευελιξία»

Του Σάββα Γ. Ρομπόλη*

Το τελευταίο χρονικό διάστημα πυκνώνουν οι κυβερνητικές ανακοινώσεις για το ασφαλιστικό σχέδιο νόμου, το οποίο πρόκειται να ανακοινωθεί στις αρχές του 2020 και το οποίο, μεταξύ των άλλων, θα περιλαμβάνει διατάξεις που θα ανταποκρίνονται στις πρόσφατες (4/10/2019) αποφάσεις του ΣτΕ, στο ασφαλιστικό των ελεύθερων επαγγελματιών, στην αύξηση των συντελεστών αναπλήρωσης, στη διοικητική και οργανωτική ενοποίηση ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ κ.λπ.

Σε δεύτερη φάση, εντός του 2020 αναμένεται να ακολουθήσει το σχέδιο νόμου με την ultra – κεφαλαιοποίηση της επικουρικής ασφάλισης για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας και την ασφάλιση από 1.1.2021.

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΚΛΑΣΕΙΣ 6+1

Αναφορικά με το ασφαλιστικό των ελεύθερων επαγγελματιών, προτείνεται η θέσπιση ασφαλιστικών κλάσεων (6+1 επίπεδα) εισφορών για την επίτευξη, σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΣτΕ, της αρχής της αναλογικότητας εισφορών-παροχών, με τα νέα τεκμαρτά επίπεδα εισοδήματος στους ελεύθερους επαγγελματίες. Στην κατεύθυνση αυτή, εξετάζονται μεθοδολογικά τρεις περιπτώσει παραδειγμάτων:

Στην πρώτη περίπτωση, ο ασφαλισμένος ελεύθερος επαγγελματίας εκτιμάται ότι θα παραμείνει καθ’ όλο τον εργασιακό του βίο στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία (155 ευρώ για κύρια σύνταξη) με 35 και 40 έτη ασφάλισης, στη δεύτερη περίπτωση εκτιμάται ότι θα παραμείνει στην τρίτη κατηγορία (236 ευρώ για κύρια σύνταξη) για 35 και 40 έτη ασφάλισης και στη τρίτη περίπτωση του παραδείγματος εκτιμάται ότι θα παραμείνει στην έκτη ασφαλιστική κατηγορία (500 ευρώ εισφορά για κύρια σύνταξη) για 35 και 40 έτη αντίστοιχα.

Συγκεκριμένα, στην περίπτωση των 35 ετών ασφάλισης, ο ελεύθερος επαγγελματίας θα λάβει με βάση τους συντελεστές αναπλήρωσης του Ν.4387/2016, όπως ισχύουν σήμερα, πλήρη ανταποδοτικότητα εισφορών-παροχών και στα τρία παραδείγματα που εξετάστηκαν. Ενώ με 40 έτη ασφάλισης, με βάση τους συντελεστές αναπλήρωσης του Ν.4387/2016, θα λάβει σύνταξη η οποία θα είναι κατά 3% μεγαλύτερη στην πρώτη κλάση, κατά 4% μεγαλύτερη στην τρίτη κλάση και κατά 6% μεγαλύτερη στην έκτη ασφαλιστική κλάση από τις εισφορές που θα καταβάλει. Δηλαδή θα λάβει συνταξιοδοτική παροχή 103, 104 και 106 ευρώ αντίστοιχα για κάθε 100 ευρώ εισφορών που θα έχει καταβάλει.

Από τα αντίστοιχα παραδείγματα για έναν μισθωτό που θα ασφαλιστεί για 35 και 40 έτη ασφάλισης και θα έχει το ίδιο ετήσιο εισόδημα προκύπτουν τα εξής: Στην περίπτωση των 35 ετών ασφάλισης, ο μισθωτός θα λάβει συνταξιοδοτική παροχή 88 ευρώ (μέσος όρος των τριών παραδειγμάτων) για κάθε 100 ευρώ εισφορών που έχει καταβάλει. Κι αυτό γιατί οι μισθωτοί θα καταβάλουν ως εισφορά για κύρια σύνταξη το 20% του μισθού τους για 14 φορές τον χρόνο. Στην περίπτωση των 40 ετών ασφάλισης, ο μισθωτός θα λάβει συνταξιοδοτική παροχή 85 ευρώ για κάθε 100 ευρώ εισφορών που θα έχει καταβάλει. Άρα στην περίπτωση των 35 ετών ασφάλισης ο μισθωτός θα χρηματοδοτήσει με 12 ευρώ την πλήρη ανταποδοτικότητα των ελεύθερων επαγγελματιών και για 40 έτη ασφάλισης ο μισθωτός θα χρηματοδοτήσει με 18 ευρώ στην πρώτη κατηγορία, 19 ευρώ στην τρίτη κατηγορία και 21 ευρώ στην έκτη ασφαλιστική κατηγορία την υπερ-αναλογικότητα των ελεύθερων επαγγελματιών. Επιπλέον, η πρόκληση ανισοτήτων μεταξύ των ελεύθερων επαγγελματιών και των μισθωτών παρατηρείται και στο επίπεδο των εισφορών Υγείας, όπου, σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες στο ανώτερο δεύτερο επίπεδο θα καταβάλλουν μηνιαίως 66 ευρώ, ενώ οι μισθωτοί θα καταβάλουν μηνιαίως εισφορές Υγείας 7% του ασφαλιστέου εισοδήματος τους, προκειμένου να απολαύσουν ποσοτικά και ποιοτικά το ίδιο επίπεδο παροχών. Έτσι, οι μισθωτοί με ασφαλιστέο μηνιαίο εισόδημα άνω των 900 ευρώ θα χρηματοδοτούν την ασφάλιση υγείας και των ελεύθερων επαγγελματιών.

ΦΤΩΧΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΕΛΙΚΤΑ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ

Είναι προφανές ότι οι παρατηρούμενες ανισότητες μεταξύ των ελεύθερων επαγγελματιών και των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα στο επίπεδο των κύριων συντάξεων και των παροχών Υγείας υπονομεύουν με τον πιο εύληπτο τρόπο την αρχή της ισότητας της κοινωνικής ασφάλισης και της ασφάλισης Υγείας και σε συνδυασμό με τη μείωση των συντελεστών στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες, τις ατομικές και προσωπικές επιχειρήσεις, θα ωθήσουν τους μισθωτούς να επιλέξουν (π.χ. δελτίο παροχής υπηρεσιών) τη σύναψη ατομικών συμβάσεων εργασίας, αυξάνοντας τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης και συμβάλλοντας στην περαιτέρω αποδιάρθρωση της αγοράς εργασίας, με ό,τι αυτό αρνητικά συνεπάγεται για το επίπεδο της κοινωνικής αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής στη χώρα μας. Από την άποψη αυτή, αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) σε πρόσφατη (2019) έκθεση του συστήνει στις κυβερνήσεις των κρατών – μελών του τη μη υλοποίηση αντίστοιχων πολιτικών, όπως αποφάσισε πρόσφατα (28/11/2019) το Υπουργικό Συμβούλιο για το ασφαλιστικό των ελεύθερων επαγγελματιών που συμβάλλουν στην αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και της φτωχοποίησης των ευέλικτα απασχολουμένων. Τις καλεί μάλιστα στην εφαρμογή ισόρροπων πολιτικών μεταξύ αγοράς εργασίας και κοινωνικής ασφάλισης, προκειμένου να αποτραπούν οι ανισότητες σε βάρος των μισθωτών και των ευέλικτα απασχολούμενων τόσο κατά την εργασιακή, όσο και κατά τη συνταξιοδοτική τους περίοδο.

«ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ» Ο ΚΟΥΜΠΑΡΑΣ

Παράλληλα, η κυβερνητική επιλογή της ultra – κεφαλαιοποίησης της επικουρικής ασφάλισης με τη δημιουργία «κουμπαρά» των ατομικών λογαριασμών εντός του ΕΤΕΑΕΠ και την ανάληψη της διαχείρισης των αποθεματικών από την δημόσια διαχειριστική εταιρεία ΑΕΔΑΚ αποτελεί ουσιαστικά τον «Δούρειο Ίππο» παρέκκλισης από το συνταγματικό θεσμικό πλαίσιο των πρόσφατων αποφάσεων του ΣτΕ. Από την άποψη αυτή, είναι ενδιαφέρον να τονισθεί ότι το ΣτΕ συστήνει τον επανασχεδιασμό της δημόσιας επικουρικής ασφάλισης στη βάση των αρχών της κοινωνικής ασφάλισης (ισότητα, επιχορήγηση, αναλογικότητα εισφορών – παροχών, αλληλεγγύη των γενεών), των συνταξιοδοτικών οικονομικών της αναλογιστικής επιστήμης και της λειτουργίας της με βάση το αναδιανεμητικό σύστημα καθορισμένων παροχών με κρατική εγγύηση. Επιπλέον, καταστρατηγείται με την κυβερνητική αυτή επιλογή η αρχή της ισότητας και αυτό γιατί το κόστος μετάβασης, το οποίο εκτιμάται σε 56 δισ. ευρώ, επωμίζεται η γενιά της μετάβασης. Αυτό σημαίνει ότι η γενιά που θα ασφαλιστεί από το 2021 και μετά στο ultra – κεφαλαιοποιητικό, εξατομικευμένο και ιδιωτικοποιημένο σύστημα θα πληρώσει δύο φορές. Βέβαια, στο υπόβαθρο του κυβερνητικού νομοσχεδίου για το ασφαλιστικό βρίσκονται οι πηγές και η χρηματοδότηση των προκαλούμενων δαπανών του, οι οποίες εκτιμώνται στο επίπεδο των 900 εκατ. ευρώ, όσο δηλαδή εκτιμάται η ετήσια δαπάνη της 13ης σύνταξης. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με πρόσφατη (10/12/2019) αρμόδια κυβερνητική ανακοίνωση, σχεδιάζεται η νομοθετική κατάργησή της. Η επιλογή αυτή, στο πλαίσιο του ουδέτερου δημοσιονομικού αποτελέσματος, σημαίνει επιπρόσθετη μείωση των συντελούμενων μειώσεων (45%) του επιπέδου των συντάξεων της τάξης του 9%.

Τέλος, η οργανωτική και διοικητική ενοποίηση του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ απαιτείται να συντελεσθεί στη βάση ενιαίων κανόνων διοικητικής διαχείρισης και διαχείρισης της μη ενιαίας περιουσίας. Κι αυτό γιατί, μεταξύ των άλλων, η απόπειρα διαχείρισης ενιαίας περιουσίας ΕΦΚΑ-ΕΤΕΑΕΠ, με χρηματοδότηση μέρους των προωθούμενων παρεμβάσεων μέσω της περιουσίας του ΕΤΕΑΕΠ, θα θέσει την δημοσιονομική πολιτική της χώρας εκτός του επιδιωκόμενου στόχου του 3,5% του ΑΕΠ του πρωτογενούς πλεονάσματος κατά 0,5% του ΑΕΠ, με ό,τι αυτό αρνητικά συνεπάγεται για την επιβολή περαιτέρω περιοριστικών μέτρων λιτότητας.

* Ο Σάββας Γ. Ρομπόλης είναι ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου

ΠΗΓΗ: avgi.gr